قطب جنوب و چند جزيره پرت تنها مكان هايي هستند كه مورچه هاي بومي ندارند
مورچه ها موجودات حيرت آوري هستند. آنها از هر ويژگي اي كه به فكرمان برسد برخوردارند. براي مثال، ما مي دانيم كه مورچه ها بسيار قويند و قادرند باري به اندازه چند برابر وزن بدنشان را بلند كنند. همچنين مي دانيم كه مورچه ها حشراتي اجتماعيند و در كلني ها زندگي مي كنند. اما آيا مي دانستيد كه كلني مورچه ها مي تواند هزاران كيلومتر وسعت داشته باشد؟ آيا مي دانيد كه مورچه ها مي توانند تبديل به هيولاهاي وحشتناكي شوند؟
در اين مطلب واقعيات جالبي درباره بعضي از انواع مورچه ها و طول عمر آنها بيان مي شود. برآوردي از تعداد مورچه هايي كه بر روي زمين زندگي مي كنند ارايه مي گردد و درباره برخي از ويژگي هاي حيرت انگيز مورچه ها بحث مي شود.
• مورچه ها حشراتي اجتماعي از خانواده فورميسيدي (Formicidae) هستند. مورچه ها حدود 110-130 ميليون سال پيش، پس از ظهور گياهان گلدار، از اجداد زنبورمانندشان تكامل يافته اند.
• برآورد مي شود كه حدود 22000 گونه مورچه وجود داشته باشد كه بيش از 12500 گونه از آنها شناسايي شده اند.
• قطب جنوب و چند جزيره پرت تنها مكان هايي هستند كه مورچه هاي بومي ندارند.
• باور بر اين است كه مورچه ها تا 25٪ وزن كل توده زنده جانوران خشكي را تشكيل داده اند. اين رقم معادل وزن توده كل نژاد بشر است. به اين ترتيب به ازاي هر انسان 1 ميليون مورچه وجود دارد.
• رنگ بيشتر مورچه ها سياه يا قرمز است، اما رنگ برخي از گونه ها سبز و يا فلزي است.
• مورچه ها مي توانند 20 برابر وزنشان بار حمل كنند.
• مورچه ها مي توانند كلني هايي متشكل از كمتر از 100 مورچه تا كلني هايي بسيار بزرگ داشته باشند. كلني هاي بزرگ كه مناطق وسيعي را اشغال مي كنند حاوي ميليون ها مورچه هستند.
• اغلب در كلني هاي مورچه ها، كار تقسيم مي شود، اما كاري جمعي مشابه آن چه كه در جوامع انساني صورت مي گيرد نيز براي حل مشكلات و حمايت از كل گروه انجام مي شود.
• مورچه هاي «ملكه» در رأس كلني هاي مورچه ها قرار دارند، آنها هزاران تخم مي گذارند. نقش مورچه هاي نري كه دران (drone) ناميده مي شوند آميزش با ملكه است. مورچه هاي ماده اي كه توانايي توليد مثل ندارند، طبقات كارگر يا سرباز را تشكيل مي دهند. آنها غذا پيدا مي كنند، از ملكه و فرزندانش مراقبت مي كنند، لانه مي سازند، از كلني مراقبت مي كنند يا به ديگران حمله مي كنند.
• مورچه هاي كارگر جستجوگر غذا مي توانند تا 200 متر از لانه شان دور شوند و راه برگشتشان به كلني را با دنبال كردن بويي كه از سوي ديگران به جا گذاشته شده پيدا كنند.
مورچه ها بزرگ ترين مغز را در ميان حشرات دارند
• فقط مورچه هاي ملكه ماده و نرها بال دارند. مورچه هاي ملكه پس از جفت گيري با يك نر بالشان مي ريزد و به دنبال جاي مناسبي براي پايه گذاري يك كلني جديد مي گردند.
• مورچه هاي ملكه بيش از 30 سال عمر مي كنند. آنها طولاني ترين عمر را ميان حشرات دارند. مورچه هاي كارگر 1 تا 3 سال زندگي مي كنند، در حالي كه نرها معمولاً تنها چند هفته زنده مي مانند.
• مورچه ها گوش ندارند. مورچه ها گوش هايي به شكل مرسوم مانند گوش هايي كه ما انسان ها داريم را ندارند بلكه آنها با ارتعاشات حسي مي شنوند. وجود حس گرهاي خاص در شاخك ها و پاهايشان به آنها كمك مي كند ارتعاشات محيط زندگي شان را حس كنند.
• مورچه ها بزرگ ترين مغز را در ميان حشرات دارند. مورچه ها داراي حدود 250000 سلول مغزي هستند كه بيشتر از حشرات ديگر است.
• مورچه ها دو معده دارند. يك معده براي تغذيه خود مورچه كاربرد دارد در حالي كه با معده ديگر مواد غذايي را با مورچه هاي داخل كلني به اشتراك مي گذارند.
• برخي از كلني هاي مورچه ها بزرگ و شگفت آورند. برآورد مي شود بزرگ ترين كلني مورچه ها كه تا كنون وجود داشته بيش از 5800 كيلومتر بوده. به عبارتي اين كلني بيش از چندين كشور از جمله ايتاليا، فرانسه و اسپانيا را در بر مي گرفته است. اين كلني متعلق به يك گونه از مورچه آرژانتيني بوده است.
• مورچه اي موسوم به مورچه زامبي قارچي وجودد دارد. به اين ترتيب كه قارچي مورچه را آلوده مي كند و آن را كنترل مي كند به طوري كه مورچه دنبال برگ مي گردد و خودش را به آن متصل مي كند. برگ مكان ايده آلي براي توليد مثل قارچي است. پس از اين كه عفونت به حد خاصي مي رسد، سر مورچه را منفجر مي كند و قارچ انگلي آزاد مي شود.
• طول گونه هاي مورچه ها از 0.75 ميلي متر تا 52 ميلي متر است. اما طول بزرگترين مورچه ها حدود 3 تا 5 سانتي متر است. حتي بقاياي فسيل شده برخي از مورچه ها نشان مي دهد كه طول آنها به 6 سانتي متر هم مي رسيده.
• مورچه ها مي توانند در محيط هاي خيس مثل سيلاب نيز زنده بمانند. مورچه ها از طريق ساختارهايي خاص به نام اسپيراكل تنفس مي كنند. وقتي محيط مورچه ها خيلي مرطوب مي شود، نظير وقتي كه سيل و يا برخي از بلاياي طبيعي نازل مي شود، آنها قادرند اسپيراكل هايشان را ببندند تا زنده بمانند. مورچه ها حتي مي توانند براي مدتي زير آب زنده بمانند.
• مورچه ها نمونه مثال زدني از كار و كوششند.
• برخي از مورچه ها داراي بدني شفافند. آنها مي توانند به رنگ هر غذايي كه مي خورند درآيند.
• مورچه ها مي توانند با اسيد از خودشان دفاع كنند. بعضي از گونه هاي مورچه ها اسيد مي پاشند تا از شر رقباي ناخواسته محيطشان خلاص شوند يا از خودشان دفاع كنند. گونه هايي از مورچه ها از اسيد براي دفاع از قلمروشان استفاده مي كنند. گونه هاي آمازوني اين نوع مورچه ها، اسيد فرميك را به گياهان خاصي تزريق مي كنند تا از رشد آنها و تخريب لانه هايشان جلوگيري كنند.
• برآورد مي شود كه كل مورچه هاي زنده حال حاضر جهان بين يك تا ده كوادريليون (10،000،000،000،000،000) باشد.
• مورچه ها مي توانند گاز بگيرند و يا نيش بزنند. مورچه هاي گلوله، دردناك ترين نيش را ميان حشرات دارند، هر چند نيش آنها مانند نيش مورچه جك بلوز استراليا كشنده نيست.